Sendika özgürlüğünün korunduğu 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu ile sendikal tazminat yeniden düzenlenmiştir. Bu kanunun 25. maddesi sendikal güvencenin teminatıdır. Mülga olan 2821 sayılı Sendikalar Kanununun 31.maddesi ile benzerlik gösterse de önemli farklılıklar da mevcuttur.
SENDİKAL TAZMİNATIN ŞARTLARI
6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun 25’inci maddesinde düzenlenmiş aşağıdaki şartlar araştırılmadan sendikal tazminata hükmedilmemelidir:
- İşçilerin işe alınmaları; belli bir sendikaya girmeleri veya girmemeleri, belli bir sendikadaki üyeliği sürdürmeleri veya üyelikten çekilmeleri veya herhangi bir sendikaya üye olmaları veya olmamaları şartına bağlı tutulamaz.
- İşveren tarafından bir sendikaya üye olan işçilerle sendika üyesi olmayan işçiler veya ayrı sendikalara üye olan işçiler arasında, çalışma şartları veya çalıştırmaya son verilmesi bakımından herhangi bir ayrım yapılamaz. Bu işverenin yönetim hakkını[1] sendikal nedenlerle kısıtlanması anlamındadır.
- İşçiler, sendikaya üye olmaları ve olmamaları, iş saatleri dışında veya işverenin rızası ile iş saatleri içinde, işçi kuruluşlarının faaliyetlerine katılmaları veya sendikal faaliyette bulunmalarından dolayı işten çıkarılamaz veya herhangi bir nedenle farklı muameleye tabi tutulamazlar.
- Fesih sendikal nedenlerle yapılmalıdır.
- Sendikal tazminat işçinin bir yıllık ücretinden az olamaz. Bu tutar, sendika özgürlüğünü koruma amaçlı olarak, işvereni sendikal fesihten vazgeçirme amacını taşır. Bu sınır sendikal tazminatın alt sınırıdır. Tazminat belirlenirken taraflar arası toplu iş sözleşmeleri, diğer sözleşmeler ve olayın özellikleri de göz önüne alınmalıdır.[2]
- Sendikal nedenle feshedildiği iddiası ile açılacak davada, feshin nedenini ispat yükü işverende; feshin işverenin ileri sürdüğü nedene dayanmadığını, feshin sendikal nedenlere dayandığını iddia eden işçidedir. [3]
- Eğer iş sözleşmesi sendikal nedenlerle feshedildiği tespit edilirse, 4857 sayılı Kanunun 21. maddesine göre işçinin başvurusu, işverenin işe başlatması veya başlatmaması şartına bağlı olmaksızın sendikal tazminata karar verilir. Ancak işçinin işe başlatılmaması hâlinde, ayrıca 4857 sayılı Kanunun 21. maddesinin 1. fıkrasında belirtilen tazminata hükmedilmez. İşçinin 4857 sayılı Kanunun yukarıdaki hükümlerine göre dava açmaması ayrıca sendikal tazminat talebini engellemez.
- Sendikal tazminata dava açma tarihinden itibaren yasal faiz uygulanır. 3095 Sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun gereğince 01.01.2017 tarihinden itibaren uygulanan yasal faiz oranı %9’dur.
ZAMANAŞIMI
Ücret niteliğinde değil tazminat niteliğinde olması nedeni ile sendikal tazminat, on yıllık zamanaşımına tabidir.
HESAPLANMA
Giydirilmiş ücretten hesaplanacağına dair hüküm bulunmadığından aylık çıplak (brüt) ücretin 12 ile çarpılması ile işçinin bir yıllık ücretinden az olmamak üzere sendikal tazminat hesaplanır. [4]
KAYNAKÇA:
OCAK Uğur, Feshe Bağlı İşçilik Alacakları, 1. Kitap, Gaziantep, 2018, s. 1221- 1257
http://dergipark.gov.tr/download/article-file/398130 , 23.07.2018
6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu, http://www.turkis.org.tr/dosya/ZoC327tieMBJ.pdf , 23.07.2018
ELİF YILDIZ
[1] Y9HD, 2014/27000 E, 2016/2328 K
[2] Y9HD, 22.5.2006, 10439/ 15150
[3] Y9HD 09.05.2013, 2012/9831 E. 2014/15684 K.
[4] Y9HD 2014/37547 E., 2015/333 K.
