“Dava şartı olarak arabuluculuk” kavramı yürürlüğe giren kanun ile ilk kez Türk Hukuku’na girmekte ve işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebi hususlarında dava açmadan önce arabulucuya başvurulması zorunlu kılınmaktadır. Arabulucuya başvurulmadan dava açıldığı anlaşıldığı takdirde herhangi bir işlem yapılmaksızın dava, dava şartı yokluğundan usulden reddedilir.

Dava Şartı Arabuluculuğuna Konu Davalar:

İşçi ve işveren arasındaki anlaşmazlıklara ilişkin arabuluculuk sistemini getiren 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu TBMM Genel Kurulunda 12.10.2017 tarihinde kabul edilerek yasalaşmıştır.

Getirilen bu yeni düzenleme ile 01.01.2018 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere, bireysel veya toplu iş sözleşmesine dayanan işçi veya işveren alacağı ve tazminatı ile işe iade talebiyle açılan davalarda, arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak belirlenmiştir. Arabulucuya başvurulmadan dava açılırsa herhangi bir işlem yapılmaksızın dava, dava şartı yokluğu nedeniyle usulden reddedilecektir.

İş kazası veya meslek hastalığından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat ile bunlarla ilgili tespit, itiraz ve rücu davaları hakkında bu hüküm yani arabulucuya başvuru zorunluluğu uygulanmamaktadır.

Dava Şartı Kapsamında Açılacak Davalarda Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar:

Davacı, arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamadığına ilişkin son tutanağın aslını veya arabulucu tarafından onaylanmış bir örneğini dava dilekçesine eklemek zorundadır. Bu zorunluluğa uymayan davacıya, son tutanağın bir haftalık kesin süre içinde mahkemeye sunması gerektiği, sunmadığı takdirde davanın usulden reddedileceği ihtarnamesi gönderilir.

Davanın açıldığı tarih itibariyle yetkili ve görevli arabuluculuk bürosuna başvurulmuş ve arabuluculuk süreci sonlanmış olmalıdır.

Arabuluculuk Süreci:

• Sistem adliyelerdeki arabuluculuk büroları üzerinden işletilecektir, arabuluculuk bürosu olmayan adliyelerde ise işlemler görevlendirilen sulh hukuk mahkemesi yazı işleri müdürlüğü tarafından gerçekleştirilecektir.
• Büro tarafından arabulucu görevlendirmesi yapılır.
• İki taraf birlikte büroya başvurur ve herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşırsa üzerinde anlaşılan arabulucu görevlendirilir.
• Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırır. Bu süre zorunlu hallerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilir. Zorunlu halleri arabulucu takdir eder. Sonuç olarak tüm arabuluculuk süreci 28 günde tamamlanmalıdır. Arabuluculuk süresi, faaliyetin başladığı anda değil arabulucunun görevlendirmeyi kabul ettiği tarihten itibaren başlar.

• İlk toplantı tercihen tarafların fiziki katılımıyla yapılır ancak tercih ve imkanlara göre taraflar telefon ve diğer iletişim vasıtaları ile de toplantıya katılım sağlayabilirler.
• Adliye arabuluculuk bürosuna başvurulmasından, son tutanağın düzenlendiği tarihe kadar geçen sürede uyuşmazlık konusu hususlarda zamanaşımı durur ve hak düşürücü süre işlemez.

Dava Şartı Arabuluculukta Uyuşmazlık Konusunun İşe İade Talebi Olması:

Asıl işveren-alt işveren ilişkisinin varlığı hâlinde işe iade talebiyle arabulucuya başvurulduğunda, anlaşmanın gerçekleşebilmesi için işverenlerin arabuluculuk görüşmelerine birlikte katılmaları ve iradelerinin birbirine uygun olması aranır. İşçilik alacaklarında ise böyle bir zorunluluk yoktur. Tarafların;

• İşçinin işe başlatılması konusunda anlaşmaya varılması halinde; işe başlatma tarihini, boşta geçen süreye isabet eden ücret ve diğer hakların parasal miktarını, işe başlatılmaması durumunda işe başlatma tazminatının parasal miktarını,
• İşçinin işe başlatılmaması konusunda anlaşmaya varılması halinde; boşta geçen süreye isabet eden ücret ve diğer hakların parasal miktarını, işe başlatılmaması durumunda işe başlatma tazminatının parasal miktarını belirlemeleri zorunludur. Aksi takdirde anlaşma sağlanmamış sayılır. İşçinin varsa kıdem tazminatı, ihbar tazminatı, yıllık ücret alacağı gibi alacaklarına yönelik talepleri konularında da anlaşabilirler.

Konusu işe iade talebi olan arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılamaması halinde, son tutanağın düzenlendiği tarihten itibaren, iki hafta içinde iş mahkemesinde dava açılabilir.

Dava Şartı Arabuluculuk Ücreti:

• Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda tamamen veya kısmen anlaşmaları hâlinde, arabuluculuk ücreti, aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanır.
• Arabuluculuk faaliyeti sonunda tarafların anlaşamamaları hâlinde ise iki saatlik ücret tutarı Bakanlık bütçesinden ödenir.
• İki saatten fazla süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâlinde ise iki saati aşan kısma ilişkin ücret aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanır.
• Bakanlık bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, yargılama giderlerinden sayılır.
• Taraflardan birinin geçerli bir mazeret bildirmeden ilk toplantıya katılmaması nedeniyle arabuluculuk faaliyeti sona ererse toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur.

Mahkemelerin bu yolla iş yüklerinin hafifletilmesi, işçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıkların daha barışçıl ve hızlı bir yöntemle çözümlenmesi amaçlanmıştır.

KAYNAKÇA:

Dava Şartları Arabuluculuğu Kitapçığı, 2018

                                                                                             ELİF YILDIZ