• İŞ KAZASI:

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre;

İş kazası 13. maddede hükme bağlanan şu beş durumda meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen özre uğratan olaydır:

1. Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
2. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle veya görevi nedeniyle, sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş veya çalışma konusu nedeniyle işyeri dışında
3. Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda
4. Emziren kadın sigortalının, çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda
5. Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında

Bir olayın iş kazası sayılabilmesi için,

• Kazayı geçiren kişinin sigortalı olması,
• Sigortalının işyerinde veya işyerinden sayılan yerlerde bulunması,
• Olayın işveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle meydana gelmesi,
• Kaza ile sonuç arasında uygun bir illiyet bağının bulunması,
• Kaza sonucu bedence veya ruhça özre uğraması ve bu unsurların bir arada gerçekleşmesi gerekmektedir.

Bildirim için ise o yerin yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde (iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar) bildirilmesi gerekmektedir.

• MESLEK HASTALIĞI:

Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.

Bildirim için ise, bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç işgünü içinde, iş kazası ve    meslek hastalığı bildirgesi ile kuruma bildirilmesi gerekmektedir.

İŞVERENİN HUKUKİ SORUMLULUĞU

Öncelikle iş sağlığı ve güvenliği açısından gerekli her türlü önlemi almak üzere nihai sorumluluk, işverene bırakılsa da devletin sorumluluğu ortadan kalkmaz. İşverenin genel yükümlülükleri 63331sayılı İSGK’nun 4. Maddesine göre ana başlıklar halinde şöyle sıralanabilir:

• Gerekli her türlü tedbiri alma yükümlülüğü
• Denetleme yükümlülüğü
• Eğitim verme ve bilgilendirme yükümlülüğü
• Risk değerlendirmesi yapma yükümlülüğü
• İşverenin sağlık muayenesini yaptırma yükümlülüğü
• İş kazasını bildirme ve kayıtları tutma yükümlülüğü
• Acil durumlar için gerekli önlemleri alma yükümlülüğü

İŞÇİNİN HAKLARI

İş kazası geçiren işçiye sağlanan haklar şu şekildedir;

• Geçici iş görmezlik ödeneği verilmesi (işçinin çalışamadığı dönemler için ücret yardımı)
• Sürekli iş görmezlik ödeneği bağlanması (iş kazası sonrasında, işçinin maluliyet oranına göre maaş bağlanması)
• İş kazası neticesi ölen sigortalının hak sahiplerine gelir bağlanması
• Gelir bağlanmış kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi
• İş kazası neticesi ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi

İŞ KAZASI NEDENİYLE MADDİ VE MANEVİ TAZMİNAT

Gerekli iş sağlığı ve güvenliği önlemleri alınmadığından iş kazası ve meslek hastalığına maruz kalan ve bu suretle bedensel ve ruhsal bütünlüğünün ihlali sonucu zarara uğrayan işçi, işverene karşı, TBK 49 gereği maddi tazminat, TBK 56 gereği ise manevi tazminat talep edebilir. Tazminat miktarının belirlenmesinde en önemli kıstaslar müterafik kusur ve  tazminatın hak sahibini zenginleştirmemesidir ancak kanun koyucu her olayda ihtiyacı karşılayan kesin bir kural koymaktaki zorluğu göz önüne alarak manevi tazminatın hükmedilmesini hakimin takdirine bırakmıştır. İş kazasının şiddeti, bedensel acının şiddeti ve devam süresi gibi unsurlar hakimin takdir yetkisinde belirleyici rol oynar.

Maddi tazminatın kapsamını belirleyen TBK 53. , 54. Ve 55. Maddeler gereği;

• SGK tarafından karşılanmayan tedavi giderleri
• Kazanç kaybı
• Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar
• Ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar işverenden talep edilebilir.

.

Ölüm halinde talep edilebilecek zararlar şunlardır:

• Ölüm hemen gerçekleşmemişse tedavi giderleri
• Çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan zararlar
• Ölenin desteğinden yoksun kalanların bu sebeple uğradıkları zararlar yani destekten yoksun kalma tazminatı

KAYNAKÇA

ŞENER Ahmet Melik, İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na Göre İşverenin Sorumluluğu, İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, Cilt:11, Sayı: 42

http://dergipark.gov.tr/download/article-file/287177 , 17/07/2018

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu , http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5510.pdf , 17/07/2018

YAZAN: ELİF YILDIZ