4857 Sayılı İş Kanunu’nda işverenin hangi durumlarda iş akdini feshedebileceği belirlenmiştir. Bununla birlikte iş akdi geçerli bir neden olmaksızın feshedilen işçinin hakkını korumak için kanunumuz işe iade davasını gündeme getirmiştir. İş Kanunu 20.maddesine göre iş akdi haklı neden olmadan sona erdirilen işçi belirli şartlar gerçekleştiği takdirde İŞE İADE DAVASI açabilecektir.
ŞARTLARI
İşçinin işe iade davası açabilmesi için işçinin arabulucuya başvuru şartının getirilmesi ile işe iade davası için mevcut olan dava şartlarına yeni bir dava şartı daha eklenmiştir. Arabuluculuğa başvurmadan açılan işe iade davaları dava şartı noksanlığı nedeniyle usulden reddedilecektir.
İŞE İADE DAVASI AÇMA SÜRESİ
İş sözleşmesi feshedilen işçi, geçersiz olduğunu düşündüğü fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 AY içinde işe iade davası açmalıdır. İşçi için dava açma süresinin başlangıcı feshin tebliğ tarihidir.
İŞE İADE DAVALARINDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME
İşe iade davasının açılacağı mahkemeler öncelikle İş mahkemeleridir. Dava işyerinin ya da işverenin adresinde bulunan iş mahkemelerinde açılmalıdır. Fakat iş mahkemesi her yerde bulunmayabilir, özellikle kırsal kesimler ya da görece küçük yerlerde iş mahkemesi bulunmadığından işe iade davası açılacak mahkeme, Asliye Hukuk Mahkemesi olmaktadır.
İŞE İADE DAVASINDA İSPAT YÜKÜ
İşe iade davası açarak iş sözleşmesinin geçersiz bir nedenle feshedilmediğini söyleyen işçi için ispat yükü temelde bulunmamaktadır. Zira sebebi ileri süren işverendir ve bu sebebin gerçeği yansıttığını ispat etmek zorundadır. Ancak eğer işçi, gösterilen sebepten farklı bir nedenle iş akdinin sona erdirildiğini ileri sürüyorsa, bu durumu ispat etmek zorundadır.
İŞÇİ İŞE İADE DAVASI DEVAM EDERKEN BAŞKA BİR İŞTE ÇALIŞABİLİR Mİ?
İş sözleşmesi feshedilen işçinin yaşamını devam ettirebilmek ve ihtiyaçlarını karşılayabilmek için işe iade davası devam ederken başka bir işte çalışmamasını beklemenin mantığa aykırı düşeceği kesindir. Bu nedenle Hukukumuzda işe iade davası devam ederken işçinin başka bir işte çalışmasını engelleyecek hiçbir hüküm bulunmamaktadır
İŞE İADE DAVASININ SONUÇLARI
1-İşe iade davası kabul edilebilir:
4857 sayılı İş Kanunu 21.maddesine göre işverence geçerli bir sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde işveren, işçiyi 1 AY içinde işe başlatmak zorundadır.
İşçi kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren 10 İŞ GÜNÜ içinde işe başlamak için işverene başvuruda bulunmalıdır. İşçi bu süre içinde işverene başvuruda bulunmaz ise, işverence yapılmış olan fesih geçerli bir fesih sayılır. İşveren işçinin başvurusu üzerine işçiyi 1 ay içinde işe başlatmaz ise, işçiye en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında tazminat ödemekle yükümlü olur.
2-İşe iade davası reddedilebilir:
İş Mahkemesi tarafından işçi tarafından açılmış işe iade davası süre veya çeşitli sebeplerle iş mahkemesi tarafından uygun bulunmayabilir. Bu durumda mahkeme işçi tarafından açılan işe iade davasını reddeder. İşçinin bu ihtimalde sorumluluğu yargılama masrafları ve karşı taraf kendini avukat ile temsil etmişse yasal vekâlet ücretini ödemektir. İşçi işveren tarafından işe alınmadığı takdirde, işçinin boşta geçirdiği süre ücretini de ödemek zorundadır. Kararın kesinleşmesine kadar en çok dört aylık ücreti tutarındaki doğmuş bulunan ücreti ve diğer haklarının işçiye ödenmesi gerekecektir. İşçi bu alacağını zaten işe başlatılsa da başlatılmasa da işverenden talep edebilecektir
İşçi tarafından açılmış işe iade davası ret olsa bile işçinin yasal olarak hak ettiği ve işveren tarafından kendisine verilmeyen kıdem, ihbar ve tüm sair işçilik alacakları dava yoluyla işverenden istenebilir. İşe iade davasının kaybedilmesi bu taleplerde bulunmaya engel değildir.
İŞE İADE DAVASININ İŞÇİNİN KIDEMİNE ETKİSİ
İşçinin açmış olduğu işe iade davasını kazanması ve işveren tarafından işe başlatılması durumunda işçinin iş sözleşmesi kaldığı yerden devam edecektir. Dolayısıyla işçinin kıdemi hiçbir kesintiye uğramadan devam edecektir.
İHBAR VE KIDEM TAZMİNATININ MAHSUBU VE İADESİ
Mahkeme yapılan yargılama sonucunda işçinin iş sözleşmesinin haklı ve geçerli bir sebep olmaksızın sona erdirildiği kanaatine varırsa işçinin işe iadesine karar verecektir. Böylece mahkeme iş sözleşmesinin feshinin geçersizliğine karar vermiş olur. Fesih ortadan kalktığı için işçinin işten ayrılırken aldığı kıdem ve ihbar tazminatlarının geri ödemesi gerekecektir. İşçinin işveren tarafından işe başlatılması halinde önceden ödenmiş olan tazminatların istenmesi ve işçi tarafından iadesi söz konusu olabilecektir. İşçi işe başlatıldığı takdirde zaten fesih geçersiz hale geleceğinden işçinin kıdemi kaldığı yerden devam edecektir.
KAYNAKÇA
İSGHD-Cilt:11/Sayı:44/Yıl:2014
4857 Sayılı İş Kanunu
Stj. Av. Rabia KOYUNCU